Al werk ik nu zo’n vier jaar niet meer in het onderwijs, ik bemoei me er nog wel graag mee. En dan vooral gericht op studenten in het mbo met een beperking en/of chronische aandoening. Zelf had ik als mbo-student nog niet echt last van mijn hEDS, als mbo-docent wel. En het verschil hoe er in het onderwijs met je om wordt gegaan als je een zichtbare of onzichtbare beperking hebt, is zo enorm groot, dat moet anders. Via vrijwilligerswerk ben ik daarmee bezig en er gebeurt een hoop, maar het duurt lang voordat het ook daadwerkelijk tot verandering in de klas leidt.
De start van een schooljaar zet meteen de toon voor de rest van het schooljaar en de opleiding. Dan gun je iedereen toch een fijne start, waarbij die zich welkom voelt?
Dus vond ik het wel weer eens tijd om er hier op mijn blog wat over te vertellen. Wat er (nog steeds) speelt en wat er zoal in gang gezet is.
Veel leed van studenten niet in kaart
Elke keer als er weer onderzoek gedaan is naar passend onderwijs (in het mbo), geeft het op zich wel een aardig beeld van wat de problemen zijn, maar er mist ook nog een hoop. Als alleen tweede- en derdejaars studenten ondervraagd worden, of alleen niveau 3 en 4, of alleen die studenten die vanuit voortgezet speciaal onderwijs (VSO) instromen, dan mis je nog een flink aantal. Niet elke student die passend onderwijs nodig heeft, komt van het VSO. Een student op niveau 1 of 2 heeft vaak andere ondersteuning nodig dan een student op niveau 3 of 4. En als je pas in het tweede jaar studenten gaat bevragen, mis je degenen die in het eerste jaar of daarvoor al zijn uitgevallen.
Als ambassadeur bij Zorgeloos naar School krijg ik regelmatig casussen binnen van studenten die al bij een open dag of intake afgeraden worden om te starten met de opleiding, vanwege hun chronische aandoening. Vaak nog niet eens een officiële afwijzing, dus die is ook niet zichtbaar in de cijfers van de school. Maar voor zo’n aankomend student voelt het wel een afwijzing en vaak weten ze niet wanneer iets wel of geen officiële afwijzing is.
Los van het geweigerd worden bij een opleiding vanwege hun beperking, hoor ik vaak dat studenten een niveau lager gaan doen op aanraden van school. Of dat ze verplicht 80 of zelfs 100% aanwezig moeten zijn in de lessen. Dat online de les volgen niet mogelijk is. Dat afspraken niet worden vastgelegd en per docent of studieloopbaanbegeleider kunnen verschillen of zelfs geschrapt worden. Allemaal onnodige ellende, want school kan dit soort dingen prima regelen. Moet dit zelfs regelen.
Ik weet dat andere organisaties die signalen ook binnenkrijgen. En dan nog denk ik dat het maar het topje van de ijsberg is. Meestal is het namelijk een betrokken ouder die aan de bel trekt, niet de student zelf. Er zijn genoeg redenen voor aan te wijzen waarom een student niet verder zoekt naar hulp als school niet de nodige ondersteuning biedt. Er geen energie voor hebben, zichzelf willen bewijzen, al zoveel teleurstellingen gehad hebben dat hij dit als norm is gaan zien… Als die studenten niet een betrokken ouder (of partner, of broer, of zus) hebben, wordt hun leed ook niet zichtbaar. En wie een beetje bekend is in het mbo, weet dat er veel studenten zijn die er alleen voor staan.
Verbeteragenda passend onderwijs mbo
Via Ieder(in) ben ik afgelopen jaren betrokken geweest in één van de werkgroepen van de verbeteragenda passend onderwijs mbo. Deze loopt straks af, maar er is wel het één en ander in gang gezet. Zo zijn er verschillende documenten ontwikkeld om scholen te informeren en inspireren. En er zijn regelmatig bijeenkomsten voor onderwijsprofessionals gericht op passend onderwijs. Dit kun je onder andere vinden op de website van het kennispunt passend onderwijs mbo en ECIO. En op de website van JobMBO, die is gericht op mbo-studenten zelf. Binnenkort zal dat ook nog aangevuld worden.
Ik heb wel het idee dat het nog steeds een beetje blijft hangen bij de mensen die er sowieso al affiniteit mee hebben en nog te weinig bij alle docenten en begeleiders in alle teams en alle klassen komt. In lerarenopleidingen is het ook nog steeds wisselend in hoeverre toekomstig docenten leren over passend en inclusief onderwijs. En dat zie je dan weer terug in hoe er met studenten met een beperking wordt omgegaan: het is maar net mazzel hebben dat je iemand treft die het snapt en weet wat de mogelijkheden zijn.
Rondetafelgesprekken over inclusieve talentontwikkeling en toegankelijk kunstvakonderwijs
Iets meer specifiek gericht op kunstvakonderwijs, maar toch ook weer op het toegankelijk maken daarvan, is waar PodiumINC onder andere mee bezig is. Ook daar komt het voor dat aankomend studenten geweigerd worden, of dat school niet weet hoe en wat aan te passen aan een student met een beperking. Ontzettend zonde, want artiesten met een beperking zorgen voor zoveel meer diversiteit op het podium. Ook binnen deze groep is veel talent te vinden, maar dat wordt nu nog te weinig (h)erkend.
PodiumINC heeft inmiddels wat gemixte gezelschappen om zich heen verzameld om hierover mee te denken, waaronder ook Misiconi waar ik bij dans. Ook zijn er tijdens de Nederlandse Dansdagen rondetafelgesprekken met kunstvakopleidingen over inclusieve talentontwikkeling en toegankelijk kunstvakonderwijs.
Tool inclusief lesmateriaal
Er is al een tool ontwikkeld om schoolboeken meer inclusief te maken, alleen is dat nu nog exclusief mensen met een beperking. Terwijl het voor die leerlingen en studenten net zo belangrijk is om zichzelf gerepresenteerd te zien in schoolboeken als LHBTQIA+, mensen van kleur of vrouwen. Zij presteren slechter wanneer zij zichzelf als negatief stereotype in een lesboek terugzien, het zorgt voor vooroordelen in de klas. En dat wil je bij geen enkele groep hebben, dus ook niet bij mensen met een beperking.
Maar inmiddels zijn ze al bezig met het aanpassen daarvan en ik mag me daar ook mee bemoeien. Geen idee of zo’n tool ook echt veel gebruikt gaat worden bij uitgevers. En voor sommige politieke partijen zal het vast wel weer te woke zijn. Maar ik denk dat een stukje bewustwording op dit vlak juist wel goed is. We leven in de 21e eeuw en dat mag ook wel terug te zien zijn in de lesboeken.
Week van de toegankelijkheid
Dit jaar staat de week van de toegankelijkheid in het teken van toegankelijk onderwijs. Die week vindt plaats van 6 tot en met 12 oktober. En met iets te weinig activiteiten naar mijn zin die ook daadwerkelijk gericht zijn op toegankelijk onderwijs. Maar goed, het is nog geen oktober, dus wie weet komt er nog wat bij. Scholen kunnen ook zelf hun activiteiten aanmelden. Mocht jij je daarbij aangesproken voelen en nog een gastspreker kunnen gebruiken, ik ben nog wel beschikbaar in die week. 😉
Help jij mee iedereen zich welkom te laten voelen op school?
Dit zijn alleen nog maar de initiatieven waar ik zelf bij betrokken ben. Ik weet zeker dat er nog veel meer gedaan wordt om het onderwijs voor iedereen toegankelijk te maken. Deel ze ook gerust in de reacties als jij er meer weet! En deze blogpost delen met mensen in het onderwijs wordt ook gewaardeerd natuurlijk.
Met vlagen merk ik ook dat ik niet overal even welkom ben met mijn rolstoel. Afgelopen dagen ineens meerdere keren achter elkaar en daar voelde ik me behoorlijk rot door. Vooral als iets van de buitenkant best toegankelijk lijkt, maar dat bij nader inzien toch niet is. Enorm teleurstellend en het doet echt iets met je als persoon als je dit keer op keer tegenkomt. En dan heb ik mijn beste tijd wel gehad. Ik heb genoeg opleidingen gevolgd, werken kan ook niet meer. De dingen die ik onderneem, doe ik vooral om hoofd en lijf nog enigszins fit te houden en om onder de mensen te komen.
Maar moet je eens voorstellen hoe het is als je nog maar aan het begin van je leven en loopbaan staat. Dat je keer op keer op keer afgewezen wordt vanwege je beperking en geen idee hebt of er überhaupt iets is waar je je in kunt ontwikkelen. Dat al die kansen je ontnomen worden, omdat anderen het een beetje te ingewikkeld vinden en er geen last van willen.
Ik hoop dat daar wat meer mensen bij stil gaan staan en zich er ook voor gaan inzetten om iedereen in het onderwijs zich welkom te laten voelen. En zolang dat nog niet vanzelf gaat, blijf ik me er nog wel even mee bemoeien.
