Berichten

Het mbo mag ook wel wat inclusiever

lesgeven vanuit rolstoel met smartboard

Als mbo-docent met een fysieke beperking kan ik soms wat kritisch zijn over hoe passend onderwijs in het mbo vormgegeven wordt. Niet alleen hoe scholen het oppakken, maar ook wat er van scholen gevraagd wordt. Soms past het onderwijs gewoon niet. En soms valt er wèl meer uit te halen.

Verbeteragenda Passend middelbaar beroepsonderwijs

Onder andere naar aanleiding van de evaluatie passend onderwijs is er voor het mbo een verbeteragenda ‘Passend middelbaar beroepsonderwijs 2020-2025’ opgesteld. Hierin worden een aantal punten toegelicht waar met diverse partijen aan zal worden gewerkt, namelijk deze:

  1. De intake van aspirant-studenten en betrokkenheid van hun ouders
  2. De kwaliteit van ondersteuning door onderwijsteams
  3. De samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp en volwassenenzorg
  4. De begeleiding bij stages en eerste stappen op de arbeidsmarkt

Via de meedenkgroep onderwijs van Iederin mag ik ook meedenken hierover (en komen nog wat bijeenkomsten aan waarin jij dat ook kan), dus ik ben er eens wat meer in gaan duiken. Als ik de uitwerking van die vier punten zie, denk ik: ja, aan de slag ermee! Maar tegelijkertijd denk ik dat het nog wel veel duidelijker en concreter mag allemaal.

Als nou elke docent op de hoogte zou zijn van wat er allemaal mogelijk is aan ondersteuning en hoe dat iemand met een beperking kan helpen om uiteindelijk dat mbo-diploma te behalen, dan zou je zomaar al die vier punten kunnen dekken. Maar goed, dat is natuurlijk in de ideale wereld. In de echte wereld leidt onwetendheid nog te vaak naar onbegrip en afwijzing. En wordt ondersteuning onnodig moeilijk gemaakt door bureaucratie of ingewikkelde systemen.

Voordat ik trouwens te pessimistisch ga klinken: uit de eindevaluatie passend onderwijs bleek dat mbo’ers met een beperking over het algemeen tevreden zijn over de geboden ondersteuning. Maar uiteraard wil ik het liefst dat iedereen gewoon het beste uit zichzelf kan halen tijdens de opleiding. Ook de studenten met een wat complexere ondersteuningsvraag.

Website MboToegankelijk.nl

Eén van de dingen die zouden moeten helpen om duidelijk te krijgen wat je aan ondersteuning kan verwachten in het mbo, is de website Mbo Toegankelijk. Hier kun je informatie vinden gericht op ondersteuningsvraag, belemmeringen of voorzieningen en regelingen. Ook is er een overzicht met alle ROC’s waar je door kunt klikken naar de pagina op hun website waar de door dat ROC aangeboden ondersteuning beschreven staat.

Klinkt goed, maar mag van mij nog wel wat concreter en overzichtelijker. Je bent vooral veel aan het klikken. En als je meerdere belemmeringen hebt, kun je dus steeds weer opnieuw beginnen met klikken op linkjes. Uiteindelijk wordt er toch vaak benoemd dat je het op school bij de mentor kunt navragen of dat er andere personen zijn die je kunnen helpen.

Ik heb ook even doorgeklikt naar de website van het ROC waar ik werk. En ook hier wordt je na wat klikken weer doorverwezen met de mededeling dat je bij de intake aan kunt geven dat je extra ondersteuning nodig hebt en dat er dan een zorgcoördinator ingeschakeld wordt.

Eigenlijk niks nieuws dus, net als buiten school word je van het kastje naar de muur verwezen en moet je maar geluk hebben dat je iemand treft die er verstand van heeft en je ècht verder kan helpen…

Aandachtspunten van mbo’ers zelf

Om niet alleen maar vanuit mijn eigen ervaringen te praten, heb ik eens rondgevraagd naar andere ervaringen van mbo’ers met een beperking. En die zijn heel wisselend. Van scholen die alles op alles zetten om een student te helpen tot scholen die op een nare manier studenten weigeren of wegsturen vanwege hun beperking.

Samenvattend kwam ik uit op de onderstaande aandachtspunten. En ik denk dat er naast de open deuren ook wellicht ook punten bij staan die minder vanzelfsprekend zijn.

  • Een liftpas en vrijstelling voor gym is vaak het makkelijkst geregeld, maar niet zo snel als er nog geen duidelijke diagnose is
  • Toegankelijk gebouw
  • Begrip van docenten, medestudenten en stage
  • Aanpassingen in uren (zowel lessen als stage)
  • Mogelijkheid tot zelfstudie/online lessen volgen
  • Reizen naar school/stage is extra belastend: hier dus rekening mee houden
  • Rustruimte
  • Duidelijke communicatie en afspraken
  • Maatwerk in plaats van standaard oplossingen
  • Warm welkom bij open dag of intake
  • Niet pushen om over grenzen te gaan of zich moeten bewijzen (doen ze uit zichzelf vaak al genoeg)
  • Aangeboden ondersteuning moet niet afhankelijk zijn van geluk hebben en de juiste docent treffen, maar vast beleid zijn
  • Zorgcoördinator of docent met kennis van stappen naar vervolgtraject (werk, vervolgopleiding of stoppen met opleiding)
  • Uitval of weigering van studenten met een beperking als oorzaak is niet altijd in kaart gebracht
  • Studenten met een beperking zitten soms onder hun niveau op het mbo en kunnen dan cognitief meer uitdaging aan

Tot slot wil ik nog even de praktische handleiding voor leerkrachten (via de link even naar beneden scrollen) onder de aandacht brengen die pas geleden door de Vereniging Ehlers Danlospatiënten geschreven is. Het gedeelte wat voor het voortgezet onderwijs is geschreven, kan men vaak ook toepassen in het mbo. En wellicht zijn er meer patiëntenverenigingen die dit soort handleidingen hebben.

Wat moeten we volgens jou niet vergeten om het mbo inclusiever te maken?

/0 Reacties/door

Hoe zou de wereld eruit zien zonder mbo’ers?

Die meester Bart, die weet het altijd zo mooi te vertellen. Ik geef hem ook geen ongelijk, ben zeker van mening dat het vooral mbo’ers zijn die de samenleving dragen. En ze zijn absoluut niet minder waard dan anderen die toevallig een ander papiertje hebben gehaald.

Het slechte imago van het mbo

Maar berichten als dit halen de voorpagina niet. Wel een bericht over een mbo-student die een oudere te kakken zet. En daar gaat het imago van de mbo-student weer. Moeten we het hiermee doen? Stagiaires die zo respectloos met ouderen omgaan?

Toch kan ik dit ook niet ontkennen. Ik ken dit meisje niet, maar ze had zomaar bij mij op school kunnen zitten. Ook dit is mbo. Niet elke student die binnenkomt, eindigt als één van die superhelden die ik heb zien diplomeren. Niet elke student is gemotiveerd om daadwerkelijk te willen leren en werken in het vak waar ze een opleiding in gekozen hebben. Er zijn studenten die met hele andere dingen bezig zijn dan een goede professional te willen worden.

Wat men alleen niet ziet, is dat de overgrote meerderheid van de mbo-studenten gewoon hartstikke goed werk levert. En wel wil investeren in de kwaliteit van het beroep waar ze voor hebben gekozen.

Alles moet altijd maar zo hoog mogelijk

Stel je voor dat je kind het niet bij kan houden op de havo en afzakt naar het mbo, schandalig! Want het liefst wil je toch dat je kind gewoon gymnasium haalt met mooie cijfers en daarna een hele indrukwekkende universitaire studie kiest. Of niet?

Waarom zou een mbo-opleiding minderwaardig zijn? Sommige mensen zijn juist gemaakt voor het werk als verzorgende, automonteur, doktersassistente, meubelmaker, elektricien of leidster in de kinderopvang. En ik zou echt niet zonder ze kunnen.

Dit filmpje wat ooit gemaakt is voor het Duitse beroepsonderwijs laat mooi zien hoe de wereld eruit zou kunnen zien zonder die vakmensen:

Dus dan kun je wel met z’n allen leuk hoog opgeleid zijn, maar wie zet die mooi ontworpen auto in elkaar? Of dat huis? En wie zorgt er voor je kinderen als jij in je sjieke kantoor aan het werk bent?

Ik heb makkelijk praten, met m’n hbo-master…

Het is natuurlijk wel makkelijk om te zeggen dat mbo goed genoeg is, terwijl je zelf wel nog wat opleidingen daarna hebt gedaan. Maar in mijn familie en vriendenkring stikt het van de mbo’ers, dus vind ik dat ik er wel een beetje over mee kan praten.

Als mijn lijf een beetje had meegewerkt, had ik misschien wel tot aan mijn pensioen als mbo’er in de gehandicaptenzorg gewerkt. Met veel plezier zelfs. Mijn werkervaring daar is inmiddels wel wat verjaard, maar ik blijf het belangrijk vinden om goede collega’s af te leveren aan het werkveld.

Niet zo hoog mogelijk, maar wel zo goed mogelijk

In het mbo doen wij als docenten ons best om het beste uit de studenten te halen. Samen met de mensen in de praktijk die ze in hun stage begeleiden.

Dat is soms een uitdaging. Van alle kanten wordt er getrokken: vanuit de overheid, de directie, collega’s, het thuisfront van de student, het werkveld, enzovoort. Maar door met elkaar in gesprek te gaan over wat we samen willen bereiken met de student, komen we een heel eind.

En net als wat meester Bart al zei: we moeten meer laten zien hoe mooi vmbo en mbo zijn. Dus tot slot nog een mooie tweet over een mars tegen kindermishandeling en een congres over de rechten van het kind, waarbij de mbo’ers in grote getale aanwezig waren. Hoe mooi is dat, dat zij voor de kinderen van nu en van de toekomst willen zorgen, zodat hen geen onrecht aangedaan wordt.

 

/0 Reacties/door

Passend onderwijs: soms past het niet

schooltas met boeken en wandelstok

Na wat ik eerder schreef over inclusiedans, lijkt dit misschien haaks te staan op mijn visie op inclusie en waarschijnlijk zal ik hiermee ook wel mensen tegen het zere been trappen. Maar dat passend onderwijs is toch wel erg lastig om in het mbo in de praktijk te brengen. Of laat ik dan in ieder geval spreken voor de opleidingen waar ik les aan geef: onderwijsassistent, medewerker maatschappelijke zorg en pedagogisch werk (OA, MMZ en PW).

Passend onderwijs, hoe het zou moeten

In 2014 is het passend onderwijs ingevoerd, ook in het mbo. Dat wil zeggen dat scholen zelf verantwoordelijk zijn voor het vormgeven van passend onderwijs aan studenten met een ondersteuningsvraag (bijvoorbeeld met betrekking tot een handicap of chronische ziekte) en de ondersteuning te bieden die nodig is om tot een diploma te komen. Met de juiste vooropleiding en motivatie zou dan verder geen onderscheid tussen studenten hoeven zijn, door de passende begeleiding zouden studenten met een ondersteuningsvraag ook hun diploma kunnen halen.
En toch werkt het niet zo, tot teleurstelling van sommige studenten en ouders.

Wie ben ik om daarover iets te durven zeggen?

Voordat ik verder uitweid over wat ik er allemaal van vind, is het voor de mensen die mij niet persoonlijk kennen misschien handig om wat meer over mij te weten. Ik denk namelijk dat ik wel een beetje weet waar ik over praat.

Ooit ben ik zelf begonnen in het mbo, ik deed de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk en ging daarna aan de slag als begeleidster in de dagbesteding en woonvoorzieningen voor verstandelijk gehandicapten. Toen ik na een paar jaar door polsklachten geen rolstoelen meer mocht duwen, ben ik als onderwijsassistent gaan werken op een basisschool. In de avonduren ben ik verder gaan studeren, onder andere omdat ik met een andere opleiding weer meer kanten op kon. Ik heb pedagogiek gestudeerd, mijn tweedegraads lesbevoegdheid gehaald en uiteindelijk ook een master in leren en innoveren. Inmiddels werk ik 12 jaar als docent in het mbo, waarbij ik regelmatig contact heb met het werkveld. Daarnaast zijn mijn fysieke klachten (veroorzaakt door EDS) dusdanig verergerd, dat ik me in mijn werk behoorlijk beperkt voel en hier regelmatig mee worstel.

Het is geen eenzijdig verhaal wat ik wil vertellen, ik ken zowel de kant van het werkveld, de opleiding als de persoon met een beperking.

De beperkingen van het passend onderwijs in het mbo

Bij opleidingen OA, MMZ en PW worden studenten opgeleid om groepen kinderen en/of kwetsbare doelgroepen te begeleiden. Dat vraagt nogal wat van de student, niet alleen je toekomstige collega’s moeten op je kunnen bouwen, maar ook de doelgroep waar je mee werkt. Beperkingen op het fysieke en sociale vlak maken dat erg lastig. Als je ziek thuis blijft, schuift het werk niet op naar een volgende werkdag, de groep krijgt dan een andere (onbekende) begeleider, wat bij deze doelgroep voor onrust kan zorgen. En wat als je moeite hebt met het herkennen van non-verbaal gedrag, hoe kun je dan begrijpen wat een kind of cliënt wil zeggen als diegene niet kan praten? Of hoe kun je een oudere ondersteunen bij het lopen naar de dagbesteding, terwijl je zelf niet stabiel staat?

Het werken met mensen vraagt fysiek en mentaal veel van je en dat is wel iets wat je moet kunnen, dat geldt net zo goed voor iemand met als zonder beperking. Ik ben daar misschien wat streng in, maar ik leid mijn studenten niet voor spek en bonen op, ik leid ze op tot een beroepskracht en daar horen bepaalde verwachtingen bij.

Los van het beroep, maak ik me ook zorgen om de toekomst van de student.

Voor passend onderwijs is geen indicatie nodig, maar een ondersteuningsvraag. Dan kan het dus zo zijn dat er maar weinig over de beperkingen of diagnose van de student op papier staat. Er is vaker geen overdracht vanuit het voortgezet onderwijs dan wel en bij de intake zijn studenten niet verplicht hun beperkingen te melden. Studenten willen soms zo graag, dat ze iets verzwijgen uit angst afgewezen te worden. Met zo’n blanco start duurt het lang voordat alles in kaart is gebracht en ondersteuning op gang is gezet. Soms te laat, waardoor de student zonder diploma de school verlaat.

Maar ook als de ondersteuningsvraag vanaf het begin al helder is: Het wordt steeds lastiger om een Wajong uitkering te kunnen krijgen en het UWV ziet het bezitten van een mbo-diploma als de mogelijkheid om te kunnen werken. Hoe realistisch is dat als een student met veel ondersteuning, aanpassingen en begeleiding het uiteindelijk wel gelukt is om dat diploma te halen, maar dus eigenlijk niet kan functioneren naar wat er van de beroepskracht gevraagd wordt? Geen Wajong betekent ook dat je niet opgenomen wordt in het doelgroepenregister, dus werkgevers gaan dan niet zo snel moeite doen om de functie aan te passen.

Opleiden tot een uitkering met bijbehorende studieschuld die ze vervolgens niet meer kunnen aflossen… Nee, daar ben ik geen docent voor geworden.

Last, but not least wil ik ervoor waken dat studenten al op jonge leeftijd continu over hun grenzen moeten gaan om te kunnen functioneren als de rest en hiermee hun klachten verergeren. Als ik van tevoren had geweten dat ik EDS heb en het geen goed idee was om dan in de gehandicaptenzorg te gaan werken, had ik wel andere keuzes gemaakt. Wie weet was ik dan wel in staat om fulltime te werken en had ik die rolstoel niet nodig gehad. Misschien ook niet, het is de koe in z’n kont kijken, maar feit is wel dat mijn lijf door overbelasting flink achteruit is gegaan.

Wat is er dan wèl mogelijk in het mbo?

Natuurlijk is het niet aan mij om iedereen maar af te wijzen met een beperking en dat gebeurt ook echt niet. Bij de intake van een opleiding is het belangrijk dat de student aangeeft wat de beperkingen zijn, de intaker kan vervolgens uitleggen welke mogelijkheden er binnen de school zijn voor ondersteuning. Wij hebben bijvoorbeeld een zorgdocent in huis, die samen met de student een ondersteuningsplan opstelt en begeleiding biedt. Als het echt nodig is, is er ruimte om de opleiding te verlengen en/of afspraken te maken wat betreft het lesrooster en stagedagen. Als een student eenmaal begonnen is aan een opleiding, doen we er alles aan om diegene naar een diploma te helpen.

Maar beter zou zijn als een student van tevoren een bewuste keuze maakt en weet wat de opleiding inhoudt en het werk waarvoor wordt opgeleid. Als er een alternatief is wat beter aansluit bij de mogelijkheden, ga daar dan voor! Elke situatie en opleiding is anders. Als OA werk je onder verantwoordelijkheid van de leerkracht, zijn de kinderen aardig zelfstandig en zit er veel structuur in de dag. Het zou goed kunnen dat dit beter aansluit dan het werk van een PW’er, die zelfstandig een groep draait, waarbij veel prikkels zijn en het werk veel verzorgende taken heeft. Misschien is het een optie om een opleiding te kiezen die minder zwaar is en daarna door te stromen naar het hbo.
Wanneer Wajong eenmaal is toegekend, zijn er nog andere mogelijkheden. Raissa heeft zo al eerder geschreven over hoe zij het studeren met een functiebeperking aanpakt.

Hoe denk jij over passend onderwijs? Zou iedereen elke opleiding moeten kunnen volgen?

/1 Reactie/door